En çok ilerleyen yaş ve maruz kalınan güneş ışınlarının tesiriyle ortaya çıkan katarakt dünyadaki körlük ve görme bozukluğunun önde gelen nedenleri ortasında yer alıyor. Tedavisi ameliyat olan bu hastalığın önlenmesi ve tedavisi için çalışan uzmanlar, yeni formüller geliştirmeye devam ediyor. Bu uzmanlardan biri olan İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıfat Rasier, yıllar evvel göz içine takılmış tek odaklı lenslerin çok odaklı hale dönüştürülmesini sağlayan yeni bir metot geliştirdi. Bu yeni yol hakkında bilgi veren Prof. Dr. Rasier, kataraktın nedenleri, belirtileri ve tedavi sistemleriyle ilgili açıklamalarda bulundu.
Dünyadaki en yaygın görme azalmasının ve görme kayıplarının sebeplerinden biri de katarakt. Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran katarakt, yüzde 51 ile dünyadaki körlük ve görme bozukluğunun önde gelen nedenleri ortasında yer alıyor. Bu yaygın hastalık için uzmanlar yeni teknikler geliştirmeye devam ediyor. Bu uzmanlardan biri olan İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıfat Rasier, yıllar evvel göz içine takılmış tek odaklı lenslerin çok odaklı hale dönüştürülmesini sağlayan bir metot geliştirdi. Prof. Dr. Rasier, katarakt ameliyatında kullanılan tek odaklı lensleri, uyguladığı yeni bir lazer metoduyla çok odaklı hale getirdi. Yol dünyanın göz alanında en saygın bilimsel derneklerinden ESCRS’de en düzgün proje mükafatını aldı. Bu yeni usul hakkında bilgi veren Prof. Dr. Rasier, kataraktın nedenleri, belirtileri ve tedavi prosedürleriyle ilgili de açıklamalarda bulundu.
Kataraktı olan kişinin göz bebeğinde beyaz bir imaj fark edilebilir
İstinye Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıfat Rasier kataraktla ilgili şu bilgileri verdi: “Katarakt dünyadaki en yaygın görme azalması sebebidir. Manzaranın oluşması için evvel ışığın kornea dediğimiz gözün en öndeki saydam katmanından geçmesi gerekir. Daha sonra bu ışık başka bir saydam doku olan gözdeki lensten geçer ve retinaya ulaşır. Lens şeffaf, her iki tarafı bombeli bir yapıdır. Göze gelen ışığın kırılıp imgenin görme merkezine odaklanmasını sağlar. Lens hayat uzunluğu saydam olması gerekir, rastgele bir periyotta saydamlığını yitirirse bu duruma katarakt ismi verilir. Işığın retinaya ulaşmasında sorun çıkartarak, kontrastı azaltarak kişinin görmesinde zorluk oluşturur. Gözdeki lens saydamlığını yitirerek buzlu cam yapısını alır. Bir insan nasıl buzlu camdan baktığı vakit manzarayı puslu görür, kataraktı olan şahısta de olağanda gördüğü manzara puslu, buzlu, sisli bir hal alır. İleri evrelerde olgunlaşmış bir katarakt kişinin imajını yalnızca ışığı fark edeceği bir düzeye kadar indirebilir. Bu kadar ilerlemiş bir kataraktı olan bireye bakan kişi göz bebeğinde siyahlık yerini beyaz bir manzarayı fark edebilir.”
Artan yaş ile maruz kalınan güneş ışınları değerli faktörler
Gözdeki lensin saydamlığını yitirmesine yol açabilecek birçok sebebin olduğunu belirten, Rasier kelamlarına şöyle devam etti:
“Bunların içinde en kıymetlisi yaşımızın ilerlemesidir. Yaşımızın ilerlemesiyle birlikte lensin su içeriği azalır ve lens proteinlerinin ölçüsü artar. Bu durumda lens sertleşir, esnekliği azalır ve sonuç olarak lensin saydamlığı gitgide azalır. Öbür değerli bir neden artan yaş ile maruz kalınan güneş ışınlarıdır. Güneş gözlüğü takmadan güneşin ultraviyole yani mor ötesi ışınlarına maruz kalan göz aslında bir savunma sistemi olarak lensini saydam halden buzlu cam haline sokar ki retinaya daha çok ziyan verici ışık gelmesin. Zira retinaya gelen bu ziyanlı ışınlar daha ilerde anlatacağımız sarı nokta hastalığına yol açar. Katarakt oluşturan sebeplerden biri de travmadır. Göze dışarıdan künt yahut sivri bir cisim çarpması ile göz içindeki lens yer değiştirerek yahut hiç yer değiştirmeyerek bulunduğu yerde saydamlığını kaybedebilir. Katarakt oluşmasına yol açabilecek daha az görülen sebepler ortasında kişinin kortizonlu ilaç kullanması sayılabilir. Kortizonlu ilaç damla biçiminde kullanıldığı vakit katarakta yol açtığı üzere hap formunda ağızdan kullanıldığı vakitte katarakt oluşumuna yol açabilmektedir. Kalıtsal metabolik hastalıklar yeni doğan bebeklerde doğuştan olan katarakta sebebiyet verirken erişkinde de şeker hastalığı, tiroid hastalığı üzere birçok sistemik hastalık katarakta yol açabilmektedir. Sistemik hastalıklardan bilhassa şeker hastalığında şeker düzeyi olağan hudutlarda tutulur ise katarakt gelişimi yavaşlar.”
Kataraktın birçok farklı tipi var
Kataraktın birçok farklı tipinin de olduğunu belirten Prof. Dr. Rasier, bunları şöyle sıraladı:
- Yaşa bağlı katarakt: Yaş arttıkça lensin su içeriğini kaybetmesi, lensteki protein oranının artması ile ortaya çıkan katarakt tipidir. 40 yaştan sonra her 10 yıllık dönemde yaşa bağlı katarakt gelişme mümkünlüğü iki kat artar. 65 yaş civarı katarakt gelişme mümkünlüğü yüzde 5 iken 75 yaşında bu oran yüzde 50’ye yükselir.
- Doğumsal katarakt: Yeni doğan bebekler enfeksiyon, doğum sırasında aldıkları darbe yahut bebeğin lensinin tam olarak gelişememesi nedeniyle doğuştan katarakt geliştirebilirler.
- Travmatik (yaralanma) katarakt: Delici yahut künt darbeler sonucu gelişen katarakt tipidir.
- Sistemik bir sebebe bağlı gelişen kataraktlar: Şeker hastalığı, tiroid hastalığı üzere bir hastalığa bağlı gelişen, zehirli bir hususa maruz kalma sonucu gelişen, ultraviyoleye maruz kalma sonucu gelişen yahut kortizon, diüretik üzere ilaçların kullanımı sonucu gelişen katarakt tipidir.
- Ayrıca sigara kullanımı, hava kirliliği ve fazla alkol tüketimi de katarakt gelişimini hızlandırabilen nedenlerdir.
Kataraktın belirtileri nelerdir
Prof. Dr. Rasier, göz hekiminizin yaptığı muayene ile görme düzeyinizde azalmanın tespit edilmesi, mikroskop ile lens incelendiğinde lensteki opaklaşmanın, saydam kısımların azalmasının görülmesi ile katarakt teşhisinin konulduğunu belirtiyor. “Kataraktlı lensin saydamlığını yitirmesine bağlı olarak görmeyle bağlı belirtiler gitgide daha bariz hale gelir ve daha fazla rahatsız edici, günlük aktiviteleri engelleyecek duruma gerçek ilerler” diyen Rasier kataraktın belirtilerini ise şöyle özetliyor:
- Sisli, puslu, güya buzlu camın gerisinden bakıyormuş üzere kirli bir manzara oluşması
- Lensteki değişim nedeniyle gözlük numaralarının süratli bir formda değişmesi
- Renk görmede değişiklikler
- Katarakt gelişimi ile gözün miyopa kayması ve bu nedenle yakına gözlük gereksiniminin azalması. Genelde katarakt başlamış hastalar yakını daha düzgün görmeye başladım diye kendilerini söz ederler
- Özellikle gece ışıkların saçılması
- Gün içinde imajlarda saçılma
- Görüntüler üst üste binmiş üzere çift görme
Katarakt tedavisi ameliyattır
Prof. Dr. Rasier, çok odaklı lenslerin kullanımının hastalara katkısını ise şöyle anlattı:
“Katarakt tedavisi ameliyattır. Şayet kişinin görme düzeyi çok azalmış ise, görme düzeyi kişinin hayat kalitesini etkileyecek duruma geliyorsa yahut muayenede lens çok sertleşmiş ise katarakt ameliyatı yapılması gerekir. Birinci başta yapılması gereken gözlük numaraları düzeltmesi ile kişini ne düzeyde gördüğünün tespitidir. Şayet gözlüğe karşın imaj düşük ise saydamlığını yitiren lensin çıkarılması için ameliyat yapılması gerekir. Katarakt ameliyatının ismi fakoemülsifikasyon cerrahisidir. Bu ameliyat için ultrason denen ses dalgaları ile saydam olmayan lens parçalanır. Lens çıkarıldıktan sonra göz içine yapay mercek konur. Göz içine konan mercekler günümüz teknolojisinde tek odaklı (sadece yakın yahut yalnızca uzak görüntü) ya da çok odaklı (uzak-orta-yakın görüntü) mercekler olabilir. Çok odaklı merceklerin hastaya faydası uzak manzarayı bozmadan orta ve yakın imaj de sağlamasıdır. Böylelikle bulanık imaj yapa katarakt ameliyat ile alınırken gözlük kullanma gereksinimi da ortadan kaldırılmaktadır. Bu tedaviye gereksinim duyan insan sayısı 40-42 yaş üstünde yakın gözlük takan herkes bu lense muhtaçlık duyabilir. Lakin çok odaklı lensler uzakta hafif bir kontrast kaybı yarattığı için uzak görmede hiç ıstırabı olmayanlara tavsiye edilmez.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
