Gazeteci Nedret Hotun’un haberine nazaran Urartuların başşehri olan Van’da yok olmaya yüz tutmuş ve dünyanın hiçbir yerinde yapılmayan bir sanat icra ediliyor. Geçmişi Urartu Medeniyetine kadar uzanan Van’ın klâsik sanatlarından savatlı gümüş işlemeciliği bir periyot yüzlerce ustanın bulunduğu Van’da günümüzde Erdal Binici’nin atölyesinde yaşatılıyor. Savatı el işi olarak gümüşe işleyen tek atölye olduklarını işaret eden Erdal Binici Urarturlara ilişkin olan 3 farlı çalışmayı günümüze taşıyor. Savat, Granüre ve Halk Sanatı.
‘Savat personelliği gümüşün üzerindeki siyah süslemeye verilen isim. 3 metal ve 1 ametalden oluşuyor alaşım. Savat gümüş, bakır, kurşun ve kükürtten elde edilirken, içindeki oranlar sır üzere saklanıyor. Nedenine gelince hiçbir usta oranı aktarmak istemezmiş. Evvel gümüş üzerine çentikler atılarak motifler yapılıyor. Daha sonra maşayla tutulan savat 450 derece sıcaklıkta tam eritilerek gümüş üzerindeki motiflere yerleştiriliyor. Fazlası zımpara ile alınıyor. Kazınılan gözlerin içinde kalan savat, daha sonra cila yapılarak net bir halde ortaya çıkartılıyor.
3000 yıldan beri Van bölgesinde yapılan en değerli işçiliklerden biri. Daha evvel büyüklerimizden gördüğümüz, eski insanlarda savattan bilezik, kemer ya da katman kesinlikle vardı. Olmazsa olmazlardan biriydi savat. O kadar değerliydi ki Cumhuriyet altınından bile ön planda tutulurdu. Çin’e dahi birtakım modüller gitmiş Van’dan. Bu sanatı Urartu idolleriyle biraraya getiren Erdal Binici çok farkli nesneler ortaya çıkarıyor. Kibele, hayat ağacı, bayan güneş, bayan ay üzere. Bütün idolleri birebir çalışarak savatın vazosunu, katmanını, kemerini, yüzüğünü, küpesini herşeyini yapıyorlar.
İşletmenin ikinci çalışması ise Granüre. Urartularda krallık kraliçelik bulunmazken 83 ilah varmış. Bunların 16 tanesi gerçek, başkalarıysa yöresel ilahlardan oluşuyor. Granüre dediğimiz personellik odun kömürü üzerinde elde ediliyor. 3500 yıl evvel Urartular 1100-1200 derece sıcaklıkta gümüş kesimleri odun kömürü üzerinde eriterek topçuklar oluşturmuşlar. Topçuğun özelliği yusyuvarlak olması. Gümüş toplarını idollerin üzerine tek tek kaynak ederek granüre sanatı yapılıyor. En güç personellik olan granüre sanatı Urartularda yalnızca ilah ve tanrıçada kullanılıyormuş.
Üçüncü çalışma ise Halk Sanatı. O devirde bu sanatı halk kullanarak bayan ve güneş, nazarlık, bayan ve ay, bayanda muhafaza idollerini hayata geçirmişlerdir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
