Boğaziçili bilim insanı geometriyi kullanarak titreşimi yok ediyor:
Deprem dalgasını binadan geri döndürerek, tesirini yok etmek mümkün!
Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Kısmı Lider Yardımcısı Prof. Dr. Çetin Yılmaz, materyalleri özel geometrik hallerde işleyerek titreşimi yok edebiliyor. Bu alanda geliştirdiği prototiplerle dünya çapında dikkat çeken bilim insanı, bunun sarsıntıya güçlü yapıların inşası ile beyaz eşya ve otomotiv bölümlerinde kullanılabileceğini söylüyor.
Prof. Dr. Çetin Yılmaz piyasada basitçe bulunabilecek çelik, alüminyum, plastik üzere gereçleri özgün geometrilerde işleyerek çeşitli cinslerdeki titreşimi yok edebiliyor. Boğaziçi Üniversitesi’ndeki laboratuvarında geliştirdiği prototiplerle dünyadaki örneklerin çok ötesine geçmeyi başaran bilim insanı, işin sırrının kullanılan gereçte değil, tasarım ve geometride olduğunu paylaşıyor.
“YÖNTEMİMİZ DÜNYA LİTERATÜRÜNE GEÇTİ”
Titreşim yalıtımı üzerine uzun yıllardır çalışan bilim insanı geliştirdiği “atalet artırımı” prosedürünün dünya literatüründe yer bulduğunu tabir ediyor. Bilim insanı bu metodu, “Titreşim ve dalgaların iletimi konusu fizik ve mühendislikte uzun yıllardır çalışılıyor. Doktora sonrası çalışmalarım sırasında klasik sistemlere alternatif olarak gereçlerin efektif kütlesini yahut ataletini artırarak daha ağırmış üzere davranmalarını sağlayıp, titreşimleri iletmeyeceğini gösterdik. Elinize alıp tarttığınızda 1 kilogram gelen bir materyalin sarsmaya çalıştığınızda 10 yahut 100 kilogram üzere davranmasını sağlayabiliyoruz. Ağır yapıları sarsmak sıkıntı olduğu için titreşimler de iletilmiyor. Böylelikle geliştirdiğimiz bu ‘atalet artırımı’ tekniğini dünya literatürüne sokmayı başardık” kelamlarıyla anlatıyor.
“HER ŞEY GEOMETRİDE GİZLİ”
Prof. Dr. Çetin Yılmaz, bu metotta piyasada basitçe bulunabilen çelik, alüminyum ve plastik üzere materyallerin kullanıldığını, bu nedenle makul bütçelerle yapılabildiğini de tabir ediyor. İşin sırrının materyalde değil, tasarım ve geometride olduğunu belirtiyor:
“Piyasada kolay kolay bulunan çelik, alüminyum, plastik üzere gereçlerle çalışıyoruz, özel gereçler kullanmıyoruz. Gereçleri işleyerek özgün geometride yapılar elde ediyoruz. Bu yapıların bir tarafından verilen titreşim dalgası, prototipin başka yanında neredeyse hiç hissedilmiyor. Buradaki titreşim büyüklüğü 1000 üniteden 1’e düşüyor. Yani yapı boyunca titreşim, geliştirdiğimiz özel dizilim ve geometrik biçimler sayesinde neredeyse yok ediliyor. Bu bahiste tüm dünyadaki misal örneklerin çok ötesine geçmeyi başardığımızı söyleyebilirim.”
“ÜÇ BOYUTTA TİTREŞİMLERİ YOK EDECEK PROTOTİP ÜZERİNDE ÇALIŞIYORUZ”
Prof. Dr. Çetin Yılmaz son 10 yıldır bu alanda çok büyük yol aldıklarını da kelamlarına ekliyor. TÜBİTAK 1001 Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı’na dahil olan Ar-Ge projesi kapsamında birçok istikametten gelen titreşimleri de yok edilebilecek üç boyutlu bir prototip üzerinde mesai harcadıkları bilgisini de paylaşan bilim insanı, “2013’ten beri bu alanda çok yol kat ettik. Evvel tek boyut, akabinde iki, artık de üç boyutta titreşimleri yok edebilecek yeni bir prototip üzerinde çalışıyoruz. Yani birçok taraftan gelen titreşim dalgalarını neredeyse hiç iletmeyecek bir örnekten bahsediyorum. Bu hususta benimle birlikte çalışan lisansüstü öğrencilerimle hayli gelişme kaydettik” diye konuşuyor.
“DEPREME DESTEKLİ BİNALARIN İNŞASINDA KULLANILABİLİR”
Prof. Dr. Yılmaz, projenin zelzeleye destekli yapıların inşasında büyük bir potansiyele sahip olduğunu tabir ediyor. Bilim insanına nazaran bu yaklaşımdan faydalanılarak özel geliştirilen çelik konstrüksiyonlarla zelzeleler neredeyse hiç hissedilmeyebilir.
“Bir zelzele ülkesinde yaşıyoruz. Projemiz sayesinde elde ettiğimiz gelişmeler zelzeleye destekli binaların ve yapıların inşa edilmesinde çok değerli misyonlar üstlenebilir. Zelzele titreşimlerinin binalara ve yapılara iletilmesini engelleyebiliriz. Olağan bu bahiste özel geliştirmelerin yapılması gerekiyor. Bizim örneklerimiz şimdi küçük boyutlarda olsa da bu alandaki geleceğe yönelik potansiyeli çok büyük.”
Bilim insanı projenin yalnızca zelzeleye karşı sağlam yapıların inşasında değil, otomotiv ve beyaz eşya dallarında kullanıcı tecrübesinin geliştirilmesinde büyük rol oynayan titreşimlerin azaltılması çalışmaları için de kullanılabileceğini kelamlarına ekliyor.
Prof. Dr. Çetin Yılmaz kimdir?
Prof. Dr. Çetin Yılmaz, Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nden 2000 yılında lisans derecesini aldıktan sonra lisansüstü eğitim için ABD Michigan Üniversitesi’ne gitti. 2001’de makine mühendisliği, 2002’de matematik alanında yüksek lisans derecelerini alarak 2005 yılında makine mühendisliği alanında doktorasını tamamladı. 2005-2007 yılları ortasında tekrar Michigan Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştı. 2007 yılında Boğaziçi Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’ne öğretim üyesi olarak katıldı. Araştırma bahisleri ortasında dinamik, titreşim, akustik ve tasarım yer alıyor. Bu alanlarda pek çok akademik ve sanayi projesi yürüten bilim insanı, 40’ın üzerinde makale ile bildiri yayını ve 15 patent başvurusu yaptı. 2017’de ise Türkiye Bilimler Akademisi tarafından verilen Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı Ödülü’nü aldı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
