Üsküdar Üniversitesi Politik Psikoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (PPM), Rusya – Ukrayna savaşında Ukrayna yüklü bakış açısının dışına çıkarak Rusya Federasyonu’ndan akademisyenlerin yer aldığı bir panel düzenledi. Rusya perspektifinden Ukrayna sıkıntısının konuşulduğu panelde, Moskova Devlet Üniversitesi ve Maltepe Üniversitesi’nden kıymetli akademisyenler görüşlerini aktardı.
Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Alakalar Kısım Lideri Prof. Dr. Havva Kök Arslan’ın açılış konuşmasının akabinde, moderatör Güler Kalay’ın iştirakçileri takdimiyle birlikte Moskova Devlet Üniversitesi’nden Prof. Dr. Arthur Leonavich Demchuk tarihi ve aktüel yaklaşımlar ile Rusya – Ukrayna Savaşı ile ilgili birinci konuşmayı gerçekleştirdi.
Moskova Devlet Üniversitesi’nden Doç. Dr. Maksim Vladimirovich Vilikov ve Doç. Dr. Aleksandr Anatoliyevich Sotnicenkove ile Maltepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Ünal Rusya – Ukrayna Savaşı hakkında Rusya perspektifinden değerlendirmelerde bulundu.
Panelin düzenlenme nedenini şu sözlerle ifade eden Prof. Dr. Havva Kök Arslan, “Rusya ve Ukrayna ortasında başlayan savaşı hüzünle takip ediyoruz. Türkiye’de bu mevzudaki haberleri Ukrayna aracılığı ile Batı medyasından ve tahlillerinden öğreniyor. Ama bu mevzuda Rusya’nın bakış açısı çok kıymetli. Türkiye’nin Rusya bakış açısını öğrenmesi için bu toplantıyı düzenlemeye karar verdik.” dedi.
Prof. Dr. Arthur Leonavich Demchuk: “Savaşın başlamasıyla Rusya önemli yaptırımlara maruz kalmaya başladı”
Moskova Devlet Üniversitesi’nden Prof. Dr. Arthur Leonavich Demchuk, Üsküdar Üniversitesi tarafından düzenlenen panelin değerine dikkat çekerek teşekkürlerini iletti.
Prof. Dr. Demchuk, Rusya olarak bölge ve Avrupa açısından son derece hassas bir periyottan geçildiğini belirterek “Böyle değerli bir tertipte kelam hakkı verdiğiniz için müteşekkirim. Rusya devleti tarafından 2 ay evvel başlatılan özel bir operasyon var. Bu operasyon başlatıldıktan sonra bilhassa Batı kaynaklı önemli bir yaptırım dalgasına maruz kaldı Rusya Federasyonu. Yalnızca bununla kalmadı, bilhassa Batı ülkelerinden başlayan dünyanın pek çok ülkesinde yayılan Rusya halkı ve kültürüne karşı adeta bir ‘cadı avı’ ve karalama kampanyası başlatıldı. Buna Rusyafobia’da deniliyor. Bu türlü bir konjonktürde Ukrayna sıkıntısının temel sebepleri üzerine akılcı, bilime uygun, mantıklı açıklamalar yapabilen bu mevzuyu her taraflı tahlil edebilen ve objektif bir bakış açısıyla yeni bir yaklaşım ortaya koyabilecek bilim insanı sayısı epeyce az.” tabirlerini kullandı.
“Ukrayna’nın Rusya’nın bir modülü olduğunu unutturma üzerine bir konsept kuruldu”
Patlak veren Rusya – Ukrayna tansiyonunun anlaşılmasında tarihi kırılma noktalarının kıymetine dikkat çeken Demchuk; “Ukrayna sorununu geniş bir bakış açısıyla ele almak için tarihî perspektiften kıymetlendirmek gerekiyor. 1654 yılında Ukrayna toprakları kendi iradesiyle Rusya’nın bir kesimi olmayı tercih etmiştir, Kırım probleminde de durum birebirdir. Sovyetler Birliği’nin ortadan kalkmasıyla bu yapılara hangi bölgede yaşamak istedikleri sorulmadı ve seçim hakkı sunulmadı. Milliyetçi akımların tesiriyle Ukraynalılaşma ve milliyetçi Ukraynalı olma durumu bir devlet yapısı olarak sunuldu. Bu konsept bir ayrıştırma ve ötekileştirme ile yapılarak öbür etnik kümelerden olanlar azınlık olarak ayrıştırılıyor. Eğitim alanında 30 yıl öncesine dayanan ‘Yeni bir Ukrayna’ hayali bir sanrı olarak yaratılıyor. Burada tarihi gerçekleri unutturma Ukrayna’nın Rusya’nın bir modülü olduğunu unutturma üzerine bir konsept kuruldu. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla bölgede ayrılıkçı hareketler sonucu birtakım bölgelere özerklik verildi lakin Ukrayna’da bu türlü bir durum yaşanmadı. Avrupa’da Brexit süreci yaşandı ve AB’den bir ülke ayrıldığı için süreç çok hassas bir halde yürütüldü lakin Sovyetler Birliği dağılırken süreç oldu-bittiye getirildi. Bu bahiste önemli bir ikili standart olduğunu düşünüyoruz.” halinde konuştu.
“Ukrayna’da biyolojik silah konusunda önemli çalışmalar yürütülüyor”
Rusya tarafından askeri harekâtın başlatılma nedenleri hakkında açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Demchuk, Ukrayna tarafının faaliyetleri hakkında dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Demchuk; “Askeri operasyonun nedenlerine gelecek olursak, Ukrayna’nın doğu bölgesinde yaşayan etnik olarak Rus yahut ana lisanı Rusça olan insanların can ve mal güvenliğinin kalmamasıdır. Öteki nedenlerden biri Ukrayna devlet liderinin NATO üyeliği söylemleridir. En değerli nedenlerden biri Ukrayna’nın nükleer silah üretme ve imal etme maksatlarının olduğunu ve bu alanda çalışmalar gerçekleştirdiklerini öğrendik. Öbür bir kıymetli konu Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Donetsk ve Luhanks bölgeleri için geniş çaplı bir operasyon hazırlığı içerinde olduğunun haberi gelmişti. Ukrayna’da biyolojik silah imalatı konusunda çok önemli çalışmaların yürütüldüğü herkesçe malum hâle gelmiştir. Minsky Mutabakatı iki sefer imzalanmış bir konsept, Ukrayna burada yerine getirmesi gereken mükellefiyetlerini yerine getirme konusunda daima geri durdu. Bunun sebebinin araştırılması gerekiyor. Batı Rusya ile uğraşta bütün enstrümanları fütursuzca kullanıyor. Bunu yaparken milletlerarası hukuku maske olarak kullanıyorlar. Olay o kadar büyük bir duruma evrildi ki artık ferdi haklar ve özel mülkiyetin ihlali kelam konusu. Batı, dünyayı kutuplaştırarak güzel ve makus iki kutba ayırıyor ve Rusya’yı makus kutup olarak lanse ediyorlar. Dengesizlik, istikrarsızlık, kaygı ve devletlerarası güvensizliğin hâkim olduğu yeni bir dünya sistemi planlanıyor.” dedi.
Doç. Dr. Maksim Vladimirovich Vilikov: “Sovyetler Birliği, Rus İmparatorluğu’nun emperyal gücü değildi”
Moskova Devlet Üniversitesi Doç. Dr. Maksim Vladimirovich Vilikov, Sovyetler Birliği periyodunda meydana gelen tarihi gelişmeler hakkında açıklamalarda bulundu. Vilikov; “Ukrayna sorunu incelenirken tarihî boyutunun incelenmesi çok büyük değer arz ediyor. Kırılma noktaları daha çok Sovyetler Birliği periyodunda meydana gelmiştir. Sovyetler Birliği devlet yapısında her türlü milliyetçilik yaklaşımına devlet nezdinde bir uğraş görüyoruz. Tarihi incelediğimizde Sovyetler Birliği yöneticilerinin büyük çoğunluğunun Ukraynalı olduğunu görüyoruz. Sovyetler Birliği asla Rus İmparatorluğu değildi, emperyal bir güç, Rus İmparatorluğu’nun yayılma sistemi değildi. O devirde beşerler Sovyetler Birliği insanı olduğunu söz ederler devamında Ukraynalı olduklarını söz ediyorlardı. Toplumda meydana gelen kırılmaların akabinde etnik kimlik siyaseti hakim olmaya başladı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Ukrayna’da büyük bir özelleştirme yapıldı. Ukrayna seçkini evvelce kamuda olan bu yatırımları özelleştirerek, bugün devletin ele geçirilmesi olarak tanımlayabileceğimiz durum meydana geldi.” tabirlerine yer verdi.
“Kriz yolundan kısa vadede bir çıkış yolu göremiyoruz”
Doç. Dr. Vilikov; “2014 yılında kurulan Avrasya İktisat Birliği’nin bölgenin ekonomik gelişimi için değerli bir teşebbüstü. Ukrayna bu birliğe dahil olması durumunda önemli yararlar sağlayabilecekti. Lakin savaşla birlikte artık Ukrayna’nın Avrasya Ekonomik Birliği’ne dahil olmasından bahsetmek teknik olarak mümkün değil. En azından yakın gelecek için bu türlü bir şeyden bahsetmek mümkün değil. Çünkü hali hazırda uzun yıllardır Rusya federasyonuna karşı değerli bir yaptırım dalgasından bahsediyoruz. Bu yaptırım dalgası yalnızca Rusya federasyonu ya da bölge için olumsuz mevki sonuçlar doğurmuyor. Bütün Avrupa Birliği için kriz demek. Kriz yolundan kısa vadede bir çıkış yolu göremiyoruz. Karşı karşıya kaldığımız problem tek bir sıkıntı değil, birbirinden farklı istikametlerde hareket eden ve bağımsız olarak sıkıntılar. Sorunlar kompleksinden bunların bir bileşiminden bahsetmek mümkün ve bunların tahlili de maalesef şu anki uygulanan siyasetlerle kısa vadede çok üzülerek söylüyorum sıkıntı. Ukrayna ve Rusya ortasında geçen aslında bir uyuşmazlık ya da savaş değil, bu şu anda devam eden Rusya imparatorluğunun birinci dünya savaşından çabucak sonra ortaya çıkan iç savaşın devamı niteliğindedir.” dedi.
Doç. Dr. Aleksandır Anatoliyevich Sotnicenko: “Ukrayna ve Rusya’nın karşı karşıya kalmasını en düzgün anlayan Türk halkı olacaktır”
Doç. Dr. Aleksandır Anatoliyevich Sotnicenko geçmiş tarihten, Ukrayna- Rusya ortasındaki olay ve durumları yaptığı sunumla anlattı. Sotnicenko; “Ukrayna ve Rusya’nın karşı karşıya kalmasında ve uyuşmazlık yaşamasını en âlâ anlayan Türk halkı olacaktır. Türkiye’nin ve Osmanlının tarihinde değerli benzerlikler görüyoruz. Osmanlının dağılma sürecinde 19. yy itibariyle bilhassa Balkanlarda Batı dünyası ve Rusya’nın yardımıyla sıfırdan yaratılan milliyetçilik sorunu kuruldu. Ayrılıkçı akımlarla büyük kopuşlar oldu. Osmanlı yakın tarihte benzeri süreçlerden geçmiştir. Ukrayna milliyetçilerinin söylemi “en hakikat en dürüst en Slav millet Ukrayna’dır. Ruslar Moğolların Slav’ıdır”. Bu konsept, bu fikir batı dünyasında da kıymetli dayanak alıyor.” biçiminde konuştu.
Prof. Dr. Hasan Ünal: “Ukrayna’da Rusya tersi ögeler dış politikayı belirliyor”
Maltepe Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasan Ünal; “Devletler hükümrandır ve kendi kararlarını kendileri alırlar. Fakat şayet o devletin bir ittifaka katılması ve silah sistemini edinmesi, öteki devletlere tehdit oluşturuyorsa, o devletlerde ona nazaran harekete geçerler. Burada Ukrayna’nın NATO’ya girmek istemesi bu istikamette Ukrayna milliyetçiliğindeki çok ögeler, Rus zıtlığı vs. bunları bir kenara bıraksak bile kendi kararıdır. Fakat Ukrayna’nın NATO’ya girmesini, kendisine bir tehdit olarak algılamak da Rusya’nın kararıdır. Burada değerli olan, devletlerin birçok bahiste olduğu üzere güvenlik konusunda da istikrarları âlâ kullanmaları ve öğrenmeleridir. Ukrayna bu türlü bir dış siyaset ortaya koyamadı. Burada Ukrayna milliyetçiliğinde Rus ve Rus zıddı ögelerin, dış politikayı belirlemesi çok değerli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor.
“Ukrayna’da savaş üç cephe üzerinde ilerliyor”
Ukrayna’daki mevcut savaş, aslında üç cephede yürüdüğünü aktaran Ünal; “Birinci muharebe; Ukrayna’da, Rus ve Ukrayna silahlı kuvvetleri ortasında cereyan eden savaş. İkincisi, medyada ve toplumsal medyada yürütülen savaş. Üçüncüsü ise dünyayı çok kutupluluğa döndürmek isteyen güçlerle, dünyayı Amerika’nın kendi hegemon tek kutuplu dünyası olarak sürdürmek isteyenler ortasında devam eden savaş diyebiliriz. Bu üç cephenin yalnızca medya ve toplumsal medya tarafını batı dünyası kendi içinde kazanmış durumda. Dünyada Amerika’nın öncülüğünde bir enformasyon inhisarı vardı. Türkiye açısından kıymetli olan hiçbir bahiste Amerika ve Batı dünyasıyla tıpkı görüşte değildik. Bu yüzden benim yorumum, Türkiye, Rusya-Ukrayna savaşında tarafsız kalarak aslında Rusya yanlısı bir siyaset izlemiş oluyor. Ruslar bizim düşmanımız değil, bizim çıkarlarımız Ruslarla birlikte. Hasebiyle iş birliği yapmalıyız. Ancak bu iş birliğimiz, Batı’yı dışlayacağımız manasına gelmiyor. Biz Batı ile de ilgilerimizi sürdüreceğiz, NATO içinde de kalacağız fakat Rusya’yı karşımıza alıp yaptırımlara dahil olmayacağız. Rusya’ya ziyan verme teşebbüslerini yanlışsız bulmadığımızı söyleyeceğiz. Kendi ulusal çıkarlarımıza uygun siyasetleri da uygulayacağız. Türkiye büyüklüğünde bir ülke bunu yapabilir.” tabirleriyle kelamlarını noktaladı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
