Gül Baba Türbesi Mirasını Müdafaa Vakfı Mütevelli Heyeti Lideri Adnan Polat Macaristan da NÖF Ulusal Kurtköy travestileri Mirası Muhafaza ve Geliştirme Kâr Maksadı Gütmeyen Ltd Şti tarafından hayata geçirilen Pécs Kentindeki Yakovalı Hasan Paşa Camii nin Turistik Gayeli Geliştirilmesi başlıklı projenin yeni standının açılışını yaptı 4 Nisan Lara travestileri da yapılan stant açılışında Polat a Başbakanlık Mimarlık İnşaat ve Kültürel Mirasın Korunmasından Sorumlu Müsteşar Zsolt Füleky ve NÖF Ulusal Mirası Müdafaa ve Geliştirme Kâr Gayesi Gütmeyen Ltd Şti Genel Levent travestileri Müdürü Tamás Glázer eşlik etti
Sergi 1526 ve 1543 yılları ortasında Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetinde olan ve 1686 yılında Osmanlı hakimiyetinden çıkan Pecs kenti ve Türk Macar Kültürel bağlantıları açısından değerli Maltepe travestileri yapıtlara mesken sahipli yapan 3 salondan oluşuyor Ziyaretçileri girişte Türk Seyyah Evliya Çelebi nin 1663 yazında Pecs e gerçekleştirdiği ziyaretin anısına bir İslam bahçesi ve bir diyorama karşılıyor Bu yerde Manavgat travestileri Pécs kentindeki periyodun dervişlerini anlatan kısa bir sinema diyoramada ise onlara ilişkin kıyafetler ve müzik aletleri sergileniyor
İkinci tematik ünite Türk Macar kültürel bağlarını ele alıyor Türk Macar müzik işbirliği İznik seramiklerinin Pécs teki Zsolnay porselenlerine tesiri Macar kahve kültürünün Türk kökenleri Macar nakışı ve Ormánság bölgesindeki Kalvinist kiliselerinin tavan süsleri üzerindeki Türk motifleriyle kültürel ilgilerin çeşitliliğini ve zenginliğini gösteriliyor
Ayrıca Kossuth Liszt Macar Mirası ve Prima Mükafatları ile Macaristan Cumhuriyeti Altın Liyakat Ödülü ne layık görülen müzisyen ve restoratör Tamás Kobzos Kis i de anan stantta Duyular Salonu tüm duyulara hitap ederek ziyaretçilere görerek işiterek tadarak ve dokunarak 16 17 yüzyıl Osmanlı periyodu hayatıyla temas tecrübesi sunuyor
Caminin girişine gerçek ilerlerken koridorun sol tarafında yer alan bir vakit çizelgesi Pécs kentinin 16 17 yüzyıllardaki tarihinin değerli olaylarını gösteriyor Ayrıyeten dokunmatik ekran ve başka görsel gereçler aracılığıyla bilgi sağlayan stantta kentin Osmanlı anıtları harita üzerinde sunulurken çağdaş tasvirler bir monitörden takip edilebiliyor ve tıpkı vakitte müze pedagojik misyonları de burada yerine getiriliyor
Geliştirilme Projesinin Tanıtımı
Yakovalı Hasan Paşa Camii Macaristan da yalnızca Pécs kentine yerleşen semazen Mevlevî dervişlerinin merkeziydi Caminin sofasında yenilenen stant NÖF Ulusal Mirası Muhafaza ve Geliştirme Kâr Hedefi Gütmeyen Ltd Şti Gül Baba Türbesi Mirasını Muhafaza Vakfı ile Dışişleri ve Dış Ticaret Bakanlığı işbirliğinde gerçekleştirildi
Daimi stant UNESCO Dünya Miras listesinde yer alan Mevlevî derviş kültürünü Osmanlı hakimiyeti altındaki Pécs kentinin Türk mimari anıtlarını ve eski Gizemli Şark ın günümüzün uygulamalı sanat müzik ve kültürüne tesirini sunmaktadır
Yakovalı Hasan Paşa Camii nin Tarihçesi
Macaristan ın güneyinde yer alan Pecs kenti 1526 dan itibaren Osmanlı hakimiyeti altında olan ve 1543 yılındaki seferin akabinde Osmanlıların yerleştiği bir bölgedir Kent Buda nın Macarlar tarafından yine geri alındığı 1686 yılında Osmanlı hakimiyetinden çıkmıştır Bu yüzden günümüzde Pécs kenti Osmanlı Dönemi ne ilişkin anıtlar açısından en varlıklı Macar kentidir
Osmanlılar hakimiyetleri altındaki topraklarda askeri muhafaza sağlamanın yanı sıra mektepler hamamlar çeşmeler tekkeler mescitler ve mescitler inşa ederek Müslümanların günlük ömrünün çerçevesini de oluşturmuşlardır
Yakovalı Hasan Paşa Vakfı Szigeti Kapısı önünde kent surlarının dışında Pécs kentinde bir külliye oluşturmuştur Külliye cami ve Mevlevî Tekkesi nin yanı sıra bir medrese ve yolcularla fakirlere yemek dağıtılan bir imarethaneden oluşuyordu Vakfın bünyesinde bir bahçe ve bir kabristan da yer alıyordu Bu külliye kentin batı bölümünde yer alan Sziget varoşunun Müslüman merkezini oluşturuyordu Külliye kapsamında inşa edilen yapıların birden fazla artık neredeyse rastgele bir iz bırakmadan ortadan kaybolmuş olsa da cami birçok savaştan etkilenmeden ayakta kaldı ve daha sonra Baranya İli Hastanesi nin şapeli olarak fonksiyon gördü
Harap olmuş sofasına karşın Osmanlı hakimiyeti periyodundan revakı ve minaresi ile birlikte günümüze kadar ulaşan Macaristan daki tek camidir Kimi iç duvar yüzeylerindeki süslemelerin tarihe meydan okurcasına sağlam kalması İstanbul dan bile 18 yüzyıl araştırmacılarını kendisine çekmiştir
Taş ve kısmen tuğladan inşa edilen temel planı kare olan kubbesi sekiz köşeli bir düstura oturan cami periyodun Osmanlı mimarisinin karakteristik bir yapısıdır Minaresi kuzeybatı köşesinde yapıya ek edilmiştir Cephelerinin birinci katında eşek sırtı biçimindeki kemerleri aynalı taş çerçeveli pencereler yer almaktadır yer katta bir vakitler alçı çerçeveli olan günümüzde ise betondan yapılmış pencerelerin dışında demir parmaklıklar da yer almaktadır
Son araştırmalara nazaran kuzeybatı tarafında kiremit çatılı bir sofa yer almaktaydı bu görüş hiçbir sütun kalıntısının bulunmadığı gerçeğiyle doğrulanmaktadır
Minare kuzeybatı köşesinde cami girişinin sağında basamaklı bir düstur üzerinde durmaktadır On iki köşeli minare gövdesi 19 yüzyıldan kalma bir minare başlığı ve demir aslen taş korkuluklu bir erdeme ile bölünmüştür Mescitten şerefeye çıkılan sarmal merdivenin girişi eski koronun bulunduğu yerden açılır ve çıkışı güneydoğu tarafındaki Mekke tarafına doğrudur Mescide giriş günümüzde koridor olan sofadan açılır
Kapısının oymalı taş çerçevesi ve mukarnas süslemesi Macar anıtlar ortasında benzersizdir
Anıtın onarımı ve Türk anıtına ilişkin ayrıntıların hafriyatı eski hastane şapelinin kamulaştırılmasının akabinde caminin günümüzdeki hâlini aldığı 1955 ve 1961 yılları ortasında gerçekleştirilmiştir Türk Devleti anıtın açılışını 17 yüzyıla ilişkin iç dekorasyon ile desteklemiştir
Cami nin Öbür Özellikleri
Girişin karşısındaki güneydoğu tarafına dönük mihrâb hücresi Mekke tarafını belirten kıbleyi işaret etmektedir Kıble eksenini gösteren mihrâbın alt kısmı onikigen planlı olup niş ise yedi kenardan oluşmaktadır Mihrâb eski çerçevesi kısmen yenilenmiş olan güçlü ve kısmen destekli mukarnas kemerle süslenmiştir Mihrâbın ortasında bilinmeyen muhtemelen seçkin bir şahsiyetin el yazısının boyanmış bir kalıntısı vardır Mihrâbın her iki tarafı şamdanlarla süslenmiştir Mihrâbın sağ tarafında ise 16 yüzyıldan kalma asıl minberin yerinde varlıklı oymalı ahşap bir minber durmaktadır Mihrâbın sol tarafında yeri halılarla kaplı bir rahle yer almaktadır Girişin iki yanında bayanlara tahsis edilmiş bayanlar mahfili yer almaktadır Duvarlardaki boyalı geometrik ve kıvrımlı motiflerin yanı sıra çerçeveli kartuşlarda asıl boyalı Kur’an ayetleri yer almaktadır Duvardaki siyah üzerine yaldızlı ve beyaz çini levhalarda Allah Hz Muhammed Hz Ebu Bekir Hz Ömer Hz Osman Hz Ali Hz Hasan ve Hz Hüseyin in isimleri okunmaktadır
Osmanlı devrinde caminin etrafında mezar taşlarının 18 yüzyılın başlarında Cizvitlerin yakınlardaki inşaatlarına taşındığı bir kabristan da bulunmaktaydı Avluyu çevreleyen yamaçta müzeye ilişkin eski Türk mezar taşları ve modülleri görülebilmektedir
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı
