Türkiye Komünist Partisi Merkez Komite üyesi Alpaslan Savaş 1 Mayıs’ın tarihi manasını ve bugünkü değerini vurgulayan bir yazı kaleme aldı.
soL Haber Portalı’nda “1 Mayıs’a övgü” başlığıyla yayımlanan yazı şöyle:
1 Mayıs, insanoğlunun kendini söz etmek için belirlediği ayırt edici günler içinde tartışmasız en çarpıcı olanıdır. Marksist tarihçi ve muharrir Eric Hobsbawm 1 Mayıs’ın ayırt edici niteliğini şöyle anlatıyor:
“Gerçekte 1 Mayıs’ın elde ettiği çok büyük muvaffakiyetin nedeni, emekçi sınıfıyla ilintili, diğerleriyle paylaşılmayan ve dahası çalışanların kendi aksiyonları sayesinde zorla kazanılmış tek bayram olmasıydı. Bunun da ötesinde, görünmez olanların açık şov yaptıkları ve en azından bir günlüğüne egemenlerin resmi alanını ve toplumu ele geçirdikleri gündü.”1
1 Mayıs’ın daha etkileyici bir anlatımına öteki yerde rastlamadığımı söylemeliyim.
Sadece emekçilerle ilgili olan ve diğerleriyle paylaşılmayan bir bayram günü… Bu nedenle 1 Mayıs enternasyonaldir. 1 Mayıs’a kadar Avrupa’daki tüm tertipli tatil günleri dini tatillerdir.
Başka…
Yine Hobsbawn’a kulak verelim:
“Bütünüyle gelecek odaklıdır. Geleceğin ne getireceği tam olarak muhakkak değildi, sadece hoş olacaktı ve gelişi kaçınılmazdı. 1 Mayıs’ın başarısı, onu gelecek için bir gün olmanın ötesinde, bir şenlikten ve şovdan fazlasına dönüştürdü.”
1 Mayıs’ın ortaya çıkışındaki güçlü motivasyonlardan biridir yarını fethetme duygusu. 1890’ların varlığını kanıtlamış personel sınıfından ve şimdi ihanet etmemiş II.Enternasyonal ile kurduğu siyasi temsiliyetten kaynaklanmaktadır. Sahiden çok güçlüdür.
1890’da emekçilerin genel oy hakkı, sekiz saatlik işgünü talebi üzere çok kıymetli uğraş gündemleri bulunuyordu. 1 Mayıs, bu gündemler ile personel sınıfının yeni bir tertip arayışının kontağının kurulması manasına da geliyor.
Yarını fethetmek bugünü kazanmakla başlar. Gelişi kaçınılmaz olan hoş gelecek, bugün verilen çaba gizlidir. Çalışanları kalabalık topluluklar olmaktan çıkarıp bir sınıf haline getiren de bu uğraşın kendisidir. O yoksa ne bir sınıftan ne de bir gelecekten kelam edilebilir. 1 Mayıs işte bu nedenle emekçi sınıfı gayretinde geçmiş-bugün-gelecek kontağıdır.
Yasal 8 saatlik işgünü talebini tüm otoritelere duyurma hedefiyle memleketler arası bir şov yapma kararı, II.Enternasyonal’in 1889 tarihli birinci kongresinde alındı. Toplantı tarihi Fransız ihtilalinin yüzüncü yıl dönümüdür ve kararı alan kongrenin toplandığı kent ihtilalin başşehri Paris’tir. Bu denk gelişi 1 Mayıs’a dair kelamını ettiğim geçmiş-gelecek ilişkisi için delil sayacak değilim elbette fakat bazen tesadüfler çok hoştur.
İlk 1 Mayıs gösterisi 1890 yılında yapıldı. Perşembe gününe denk geliyordu. Meğer ne II.Enternasyonal’in ne de Amerikan Emek Federasyonu’nun eşzamanlı davetinde rastgele bir “iş bırakma” kararı yoktu. İşverenler ve hükümetler, personellerin iş bırakıp şovlara katılmasını önlemek için önlem arayışlarına girdiler. Hamburg birahanelerinde sivil polislerin, çalışanlar ortasındaki tartışmaları raporladıkları biliniyor. Kimi ülkeler yasaklama getirdi. “Zor” sermaye sınıfının daha birinci kutlamadan sarıldığı silah oldu.
Her şeye karşın çalışanlar birinci 1 Mayıs’ı büyük coşkuyla ve pek birçoklarında iş bırakarak kutladı. Londra birkaç yüz bin personelle Hyde Park’ta toplandı. Rus imparatorluğunun Avrupa’da kalan bölgelerinde kitlesel şovlar yapıldı. Doğu Avrupa’da, bilhassa Balkanlar’daki kutlamalar çok başarılı oldu. Viyana’daki şovları Engels, Avrupa’nın en görkemli 1 Mayısı olarak anlattı.
Sonrasında 1 Mayıs hiç gündemden düşürülemedi. İçeriksizleştirme teşebbüsleri başarılı olamadı. Yasaklara karşın tüm dünyada çalışanlar bir biçimde kelamını söyledi.
Hobsbawn’ın dediği üzere, 1 Mayıs görünmez olanları görünür yapıyor ve bir günlüğüne de olsa, egemenlerin resmi alanını ve toplumu emekçi sınıfı ele geçiriyor.
Bu ayırt edici günü taçlandıran olay, tartışmasız emekçi sınıfının iktidarı ele geçirdiği Ekim İhtilalidir. Sovyetler Birliği’nde 1 Mayıs sözün gerçek manasıyla emekçi sınıfı için bir “bayrama” dönüşmüştür.
Evet, 1 Mayıs emekçi sınıfının “kendi eylemi” sayesinde ve “zorla” kazanılan tek bayramdır. Türkiye’nin geç kapitalistleşmiş oluşu, Türkiye emekçi sınıfının nitel ve nicel olarak yavaş gelişimi, bizim 1 Mayıslarımız için de bu gerçeği değiştirmiyor. Genç Cumhuriyet’in personel sınıfı, 1927’ye kadar her 1 Mayıs’ta “biz de varız” demeye çalıştı, sonraki yasaklı 49 yıl boyunca, birçok vakit komünist takımların öncülüğünde kâh bir fabrikanın bahçesine atılan bildiriyle, kâh iki duvar ortasına asılan elde boyanmış bir pankartla 1 Mayıs’ta kelamını söylemeyi denedi.
Türkiye, sınıflar çabasının çok sert yaşandığı bir ülkedir. 1 Mayıslarımızın tarihi bunun delilidir. Ancak bu sertlik bizim 1 Mayıslarımızın dünyadaki başka örnekleri içinde öne çıkmasını engelleyememiştir.
İlk şovun akabinde 132 yıl geçti. Artık emekçi sınıfı her yıl olduğu üzere bir defa daha tüm dünyada birebir gün sahneye çıkacak. Bunların kiminde zayıf kalacak, kiminde güçlü olacak, kiminde yasaklı tutulacak, kiminde özgürce meydanları dolduracak. Lakin 132 yıldır değişmeyen tek şey 1 Mayıs’ın emekçi sınıfı için gelecekle kurduğu bağın manası olacak. O gelecekte sınıfsız, sömürüsüz, eşit ve özgür bir nizam kesinlikle kurulacak.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
