Son yıllarda Çeşme ilçesi, sermaye ve merkezi-yerel idarelerin eforuyla kendi tabirleriyle parsel parsel ihale edilmek isteniyor. Kuşkusuz bu muhtaçlığın toplumun ve tabiatın ortak faydasıyla en ufak bir alakası bulunmuyor.
Bütün bu talanın ise tabiata ziyan vermeden “istihdam” sağlamak hedefiyle yapıldığı tez ediliyor. Yıllardır “Alaçatı Sulak” alanını yok etmeye çalışanların çabucak yanı başında farklı bir şey yapacağına inanmamızı mı bekliyorlar? Evet şunu çok yeterli biliyoruz; bütün kente beton döksek tekrar de gözü doymak bilmeyen bir akıl ile karşı karşıyayız!
“Çeşme Projesi”, İzmir’in “Kanal İstanbul”udur!
2019 yılı ortalarında kamuoyunda tartışmaya açılan “Çeşme Projesi”nin kısa müddette bir talan projesi olduğu ortaya çıkmıştır. Son iki yıldır yetkili Bakanlıklar tarafından “Çeşme Kültür ve Turizm Muhafaza ve Gelişim Bölgesi” hudutları genişletilmekte, sit alanlarındaki müdafaa statüleri düşürülmektedir. Alanda mevcut mera, zeytinlik ve nitelikli tarım yerlerinin ziraî faaliyet dışında kullanılmasını sağlayacak Vilayet Toprak Muhafaza Heyeti Kararı alınmaktadır. Bu kararlar, bilimsel destekten mahrum olup bir mühlet sonra gündeme gelecek plan kararlarına altlık teşkil etmesi maksadıyla yapılmaktadır. Alandaki mülkiyetlerin 97’si kamu mülkiyeti olmasına karşın bu projenin hayata geçmesi durumunda buranın parsel parsel satılacağı itiraf edilmektedir.
Üstelik bu itiraf çok sayıda üniversitenin, sivil toplum kuruluşları ve özel şirketlerin katkısıyla yapılarak kamuoyu aldatılmaya çalışılmaktadır.
Söz konusu talan projesini legalleştirmek hedefiyle suyun aksi ozmoz formülüyle denize deşarj edileceği söylenmekle birlikte deniz ortamına deşarjı ile bertaraf edilmesi halinde deniz ortamında ekolojik tahribat oluşacağı, tuz giderme tesislerinden kaynaklanan konsantre akımlar ağır tuz ve toksik içerikli olduğundan deşarj edildikleri noktalarda sucul ekosistemin olumsuz tarafta etkileneceğinden bahsedilmemektedir.
Yapılmış Bilimsel Çalışmalar İnkâr Mı Ediliyor?
Yakın periyot çalışmalarından olan “İzmir Sürdürülebilir Güç ve İklim Hareket Planı”nda (İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2020) ve “İklim Değişikliğine Dirençli Kentler için Bir Çerçeve: Yeşil Odaklı Uyarlama Kılavuzu”nda (İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Peyzaj Araştırmaları Derneği, 2019) yer alan tahlillere ve 2050-2100 yılları iklim senaryolarına nazaran, Çeşme İzmir’in kırılgan olan ilçeleri ortasında raporlanmıştır. İlgili araştırmalarda İzmir’de birçok ilçede birbirini izleyen kurak günlerin (yağışların mm’den az olduğu) sayısı da tahlil edilmiştir. RCP4.5 (orta iyimser) ve RCP8.5 (en kötümser) iklim değişikliği senaryoları kullanılarak kurak günler endeksi 25’er yıllık periyotlar için hesaplanmış olup Çeşme, Dikili ve Konak ilçelerinde kurak günlerin sayısının her iki iklim senaryosunda da arttığı görülmektedir. Ayrıyeten “ortalama toprak sıcaklığı artışı, buharlaşma artışı, toprak nemi azalışı, ardışık kurak günler, toplam yağış ölçüsünden azalış, sıcak hava dalgası gün sayısında artış” faktörlerine nazaran Çeşme ve etrafı (yarımada) riskli bölgeler ortasında gösterilmiştir. Bu tahlillere dayanarak su ölçüsündeki azalmanın bilhassa bitki su muhtaçlığı açısından epeyce kıymet taşıdığı, suyun depolanması ve kullanımında daha dikkatli davranılması gerektiği vurgulanmıştır. Hal böyleyken İzmir Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde yapılan bu akademik tabanlı çalışmalarda ortaya çıkan sonuçlar yoksa inkar mı edilmektedir?
Çeşme yarımadasına ait lisansüstü/doktora çalışmaları ve mahallî idarelerce geçmişte yapılan araştırmalar bu talan projesiyle görmezden gelinmekte ve bu yıkım projesini “şirin” göstermek için “Cumhuriyet Köyü” ve hayvan köyünün kurulacağı, sakız ağaçlarının dikileceği söz edilmektedir.
Projede Kurulması planlanan “Cumhuriyet Köyü” tabiat ile uyumlu olarak planlandığı ve etrafına 130.000 sakız dikilerek sakız üretiminin geliştirileceği varsayımı büsbütün hayal ögesi olduğu açıkça ortadadır. Öncelikle sakız fidanı üretimi yaklaşık 10 yıldan beri devam etmekte olup Orman Genel Müdürlüğünce başlatılan “Sakız Hareket Planın” ile dahi yılda 10.000 adetten fazla fidan üretilememiştir. Sakız fidanı üretiminin teknik zahmetleri bilindiği halde bir anda belirtilen ölçüde sakız fidanı dikme taahhüdü gerçeği yansıtmamaktadır. Ayrıyeten belirtilen mevkiinin tamamında belirtilen ölçüde sakız fidanının dikileceği(yaklaşık 325,00 hektar), bir öteki söz ile teknik olarak ağaçlandırmaya uygun bu kadar büyüklükte bir alan bulunmamaktadır. Bu teknik bilgilere nazaran projede sakız ağaçlandırması yapılması öngörüsü teknik olarak gerçeği yansıtmamakta ve büsbütün hayal eseri odluğu açıkça ortadadır.
Tarımsal eserler niteliklerini yalnızca toprakta değil, ekosistemden de alır. Bu nedenle bölgedeki Sakız Enginarı, Çeşme Sakızı, Çeşme Anasonu değerli değerlerimizdir. Örneğin bölgede yetişen Çeşme Kavunu coğrafik işaret almıştır. Bu alanda yapılacak her türlü müdahale, ekosistem ve tarımın bütünlüğünü olumsuz etkileyecek, habitatın ve sayısız canlı tipinin vefatına sebep olacaktır. Bu kadar hassas bir alanda bu projenin hayata geçmesi ekolojik felakete sebep olacak bir karardır.
Bu popülist telaffuzlar ve bilimsel açıdan epey tartışmalı olan uygulamalarla İzmir kamuoyunun aldatılmasına müsaade vermeyeceğiz.
Çünkü turizm dışında bir kalkınma stratejisi sunamayan, ziraî takviyeleri her geçen yıl azaltan, tarımı ve endüstriyi dışarıya bağımlı kılan, bilhassa iklimsel krizin bu derece tırmanışta olduğu süreçte doğayı sömürülmesi gereken bir meta olarak gören bu aklı çok âlâ tanıyoruz.
Tartışıldığı günden beri bir kent kabahati olan bu yağma projesinin tarafları, bütün süreci “aman ortamızda kalsın” mutabakatıyla yürütmesine karşın şeffaflıkla övünebilmektedir.
Açıkça söylüyoruz: Bu rant projesinde rol alan herkes (siyasetçi, bürokrat, bilim insanı, meslek insanı…) bu ekolojik
kıyımın ve yıkımın şahsen kabahat ortağıdır.
“Çesme Projesi”nin Yanı Başında Yer Alan “Alaçatı Sulak Alanı” Bir Avuç Azınlık Teknesini Konutunun Önüne Bağlasın ve Sermaye Daha Fazla Kazansın Diye Yok Ediliyor!
Bilindiği üzere Alaçatı Sulak Alanı, “Alaçatı Kıymetli Tabiat Alanı” sonları içindedir. Alaçatı Değerli Tabiat Alanı, çok sayıda az canlı cinsine konut sahipliği yapmakta olup, Değerli Tabiat Alanları kitabındaki müdafaa önceliği, “korumaya bağımlı” olarak belirtilmiştir. Alaçatı Kıymetli Tabiat Alanı, jenerasyonu tehlike altında olan çok sayıda kuş tipine konut sahipliği yapmaktadır. Değerli yırtıcı tiplerinin üreme alanıdır. Alan, göğüslü tipleri için de büyük değer taşımaktadır. Tabiat Derneği’nin Kıymetli Tabiat Alanları kitabına nazaran Ege Bölgesi’nde sırtlan ve karakulağın ender yaşadığı alanlardan biridir.
Bu alanda yıllardır devam eden müdahaleler sayısız canlı cinsinin hayat alanını elinden almaktadır. Alaçatı Sulak Alanı da mevsimlere nazaran sayıları ve cinsleri değişen bir biçimde üreme ya da göç güzergâhı üzerinde mola ve beslenme hedefli olarak kullandığı tespit edilen 150’nin üzerindeki kuş çeşidi; alana mahsus olarak varlığı tespit edilen su yılanı ve tekrar bilimsel çalışmalarla tespiti yapılan endemik/endemik olmayan flora ve faunaya sahiptir. Bu alanda yapılacak her türlü müdahale, bu habitatın ve sayısız canlı cinsinin vefatına sebep olacaktır. Bu vefatlar ekolojik işleyişin yapı taşları olan biyoçeşitliliğin garantörlerinin ortadan kalkması manasına gelmektedir. İşleyiş bir döngüdür ve döngünün çarklarına verilen ziyan domino tesiri yaratarak geri dönülmez sonuçların yaşanmasına sebep olacaktır. Bu kadar hassas bir alanda bu projenin hayata geçmesi ekolojik felakete sebep olacak bir karardır. Tüm bunlara ek olarak bu sulak alan yapısı ve bulunduğu bölge gereği çok fonsiyonlu kıymetli bir karbon yutak alanıdır. Su kaynaklarının bu kadar dertli olduğu bu bölge için, su ağlarının akışı için kıymetli bir tampon alandır. Teknik tahlillerin hiç birinin hiçbir bedel ödemeden bize bu kadar çok işlevli faydayı sağlaması mümkün değildir. İklim krizi üzere bir gerçeği her geçen gün daha da derinden hissederken, iklim değişikliğine ahenk ve tesirlerinin azaltılmasına en büyük katkısı olan sulak alanların gezegendeki karbon için en tesirli yutak alanlar ortasında olması gerçeği tartışma götürmez bir gerçektir. Bu gerçeği yok sayacak hiç akademik kurum olamaz ise bu projeye dayanak veren kurumlar nasıl bunu yok sayabilmektedir?
İzmir ili, Çeşme ilçesi, Alaçatı Liman Mevkii’nde inşaat faaliyetlerine başlandığı; kıyı çizgisine adapsız yollarla müdahalede bulunulduğu ve su berbatın derinleştirilerek kanal açıldığı konularına yönelik olarak, TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi ve TMMOB Kent Plancıları Odası İzmir Şubesi tarafından yapılan açıklamalar, ihtarlar ve hata duyurularını da kapsayan yargı süreçlerine karşın ilgili Bakanlık ve mahallî idareler uzman görüşlerini dikkate almamış, sunulan bilimsel dataları göz arkası etmiştir.
Proje ayrıntılı olarak incelendiğinde; ormanlık alanlar, kıyılar, sit alanları, tarım alanları, sulak alanlar, Değerli Tabiat Alanları ve meraların üstün kamu faydası anlayışı ile bütüncül olarak korunması aslından uzak, yarımadanın eşsiz doğal hoşluklarını ve ekosistemini tahrip edici nitelikte olduğu açıkça görülmektedir.
Sermayenin ve bir küme insanın çıkarı için bu alanın yok edilmesine ve sayısız canlı çeşidinin ziyan görmesine hayat döngüsü içindeki işleyişe müdahale edilmesine müsaade vermeyeceğiz!
Sonuç olarak; Alaçatı Sulak alanında yaşanan katliamı mumla aratacak yeni bir katliam “Çeşme Projesi” ile gerçekleştirilmek istenmektedir. Çeşme Yarımadası’ndaki ekolojik yıkım geri dönülemez bir noktaya ulaşmadan, bu yıkımın ivedilikle durdurulması konusunda yetkili kurum/ kuruluşları sorumlu davranmaya, bu talan projesinden vazgeçmeye çağırıyoruz. Ömür dayanak sistemi olarak görülmesi gereken bu alanlara sahip çıkmak, güzelleştirmek ve korumak yerine tüm bu ekosistemlerin sıhhatini geri döndürülemeyecek formda bozabilecek mega proje istemiyoruz. Aksi takdirde, bu kararların altında imzası bulunanlar, gelecekte yaşanacak mümkün kuraklık, trafik ve koku sıkıntılarında, “doğal afeti” münasebet gösteremezler. Zira yaşanacak her türlü sorunun faili şahsen kendileridir!
Kentimize dönük bu akınlar yalnızca meslek odalarının konusu değildir. Bu nedenle geleceğimizi tehlikeye atacak rant projelerine karşı bütün kesitleri birlikte çaba etmeye çağırıyoruz. Meslek odaları olarak, sürece ait yaşanacak her gelişmeyi bilimsel ve teknik yerde inceleyerek mevzuya ait değerlendirmelerimizi açıklıkla paylaşacağımızı kamuoyuna hürmetle duyuruyoruz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
