Ege Üniversitesi (EÜ) Edebiyat Fakültesi Bilişsel Psikoloji Laboratuvarında yer alan “Ege Yüz Tanıma Laboratuvarı” yüz tanıma maharetinin altında yer alan kişisel farklılıkları incelemek üzere çalışmalarını sürdürüyor. Yürütülen çalışmalar, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) başta olmak üzere, EÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından da destekleniyor. EÜ Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sonia Amado tarafından yürütülen ve Doç. Dr. Aycan Kapucu Eryar’ın araştırmacı olduğu “Yüz Tanıma Becerisindeki Ferdî Farklılıkların Açıklanmasında Yüz Sürece Stratejilerinin Rolü” projesi kapsamında yüz tanıma teknolojisine yönelik değerli datalar elde ediliyor.
“Yüz tanıma hünerini hayatın her alanında kullanıyoruz”
Yüz tanımanın toplumsal bir varlık olan insanın günlük hayatında daima olarak kullandığı bir marifet olduğunu söz eden Prof. Dr. Sonia Amado, “Günlük hayatımızda bir insanı tanımak, ne düşündüğünü anlamak, ne hissettiğini sezmek üzere birçok şey için yaptığımız birinci iş, yüzüne bakmak oluyor. Bu bağlamda, yüz tanıma hüneri bireylerin toplumsal ilgiler kurabilmeleri, var olan toplumsal bağlantılarının tertip ve devamlılığının sağlanabilmesi, bireylerin güvenliklerinin tesisi bakımından ehemmiyet arz eden bir maharet olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıyeten yüzleri hakikat bir biçimde tanımlayabilmenin ve ayırt edebilmenin, güvenlik görevliliği, pasaport denetim memurluğu üzere mesleklerde hatalının tespit edilmesi, görgü tanıklığı üzere olaylarda çok daha büyük ehemmiyet taşıyan bir marifet olduğu görülüyor. Yüz tanıma mahareti, günlük hayatta gayretsiz olarak gerçekleştirdiğimiz bir marifet olarak görünse de; son yıllarda bu alana yönelik yapılan araştırmalar herkesin yüz tanıma marifetine eşit seviyede sahip olmadığını gösteriyor. Rastgele bir nörolojik sıhhat sorunu olmayan benzeri profilli bireyler ortasında bile çok büyük farklılıklar gösterebiliyor. Bazıları bir kere gördüğü bir yüzü ortadan uzun vakit geçse de unutmazken; bazıları ise, en yakınlarının yüzünü bile hatırlamakta zorlanabiliyor. Günümüzde 100 kişi içerisinden yalnızca iki kişinin ‘Süper Yüz Tanıyıcı’ olduğu varsayılıyor. Bu bireyler sokakta, konserde, sinemalarda ya da dizilerde çok kısa sahnelerde gördükleri figüran oyuncuları dahi öteki bir yerde gördüklerinde çabucak hatırlayabiliyorlar. Dünyanın metrekare başına en fazla mobese kamerası bulunan kentlerinden biri olan İngiltere’nin başşehri Londra’da yüz tanıma üzerine yapay zekâ sistemleri geliştiriliyor. Lakin Üstün Yüz Tanıyıcı bireyler, yapay zekâdan bile daha yeterli halde yüzleri tanıyabiliyor. Bu sebeple, Londra’da bu bireylerden oluşan bir takım kurulmuş. Bu bireyler, aranan şahısları toplumda tespit etmek üzere polis ofisine bağlı olarak çalışıyorlar” dedi.
“Deneyimli araştırmacıların yetişmesine imkan sağlıyoruz”
Yüz tanımada gözlenen ferdî farklılıkların daha âlâ saptanması için çok sayıda iştirakçiye gereksinim duyduklarına dikkat çeken Prof. Dr. Amado, “Laboratuvarımızda yürütülen çalışmalarda bilhassa bireylerin yüzleri nasıl bir strateji ile incelediği ve yüz tanıma becerisindeki kişisel farklılıkların altında yatan faktörlerden biri olup olmadığı inceleniyor. Bu çalışmalarda davranışsal ve öz bildirimsel ölçümlerin yanı sıra; göz izleme ölçümü de alınıyor. Böylelikle yüz sürece stratejilerine dair kapsamlı bilgiler elde ediliyor. Bilhassa göz izleme ölçümü ile şahısların yüzleri nasıl bir strateji ile incelediğinin, yüz tanıma becerisindeki faktörlerden biri olup olmadığı ele alınıyor. Lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları kapsamında yürütülen bu çalışmalar ile yüz tanıma alanında tecrübeli araştırmacıların yetişmesine imkan sağlıyoruz. Yüz tanımada gözlenen kişisel farklılıkların daha âlâ saptanabilmesi için çalışmalarımızdaki iştirakçi sayısının artmasını dilek ediyoruz. Araştırmamıza iştirak fiyatsız ve katılmayı düşünen bireyler internet üzerinden doldurabilecekleri bir form ile bizimle irtibata geçebiliyor” diye konuştu.
Prof. Dr. Amado, “Kişilerin toplumsal bağlantılar kurabilmeleri, var olan alakalarının sistem ve devamlılığının sağlanabilmesi ve güvenlikleri bakımından büyük bir ehemmiyete sahip olan yüz tanıma hüneri ile ilgili çalışmalar hem online, hem de Bilişsel Psikoloji Laboratuvarında yüz yüze iştirakle yürütülüyor. İştirakçiler, laboratuvarda kendi yüz tanıma maharetleri hakkında bilgi sahibi olurken, literatürde muhtaçlık duyulan kapsamlı bir yüz tanıma testinin gelişimine de dayanak veriyor. Amaç kitlesi 18 yaş üstü bireylerden oluşan projenin araştırma grubunda lisans, yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarını yürüten öğrenciler yer alıyor. Araştırmalardan elde edilecek bulguların ulusal ve milletlerarası kongreler, çalıştaylar ve milletlerarası indekslerce taranan mecmualar aracılığıyla paylaşılması planlanıyor. Proje kapsamında geliştirilecek olan “Video Temelli Yüz Tanıma Testi”nin ise, bu alanda çalışan ulusal ve milletlerarası araştırmacıların kullanımına sunulması hedefleniyor” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
