-İlaca direnç gösteren epilepsi hastaları için ameliyat-
Halk ortasında ‘Sara Hastalığı’ olarak bilinen ‘Epilepsi’, kronik (uzun süreli) bir hastalıktır. Epilepsi, beyinde bulunan nöronların ani ve denetimsiz boşalmalarından ötürü hastada istemsiz kasılmalar, duyusal değişiklikler ve şuur değişiklikleri gösterirken kişinin ömür kalitesini değerli ölçüde olumsuz etkilediği bilinmektedir.
Doğumsal olarak yahut daha sonra rastgele bir dış sebeple beyin hasarı yaşayan şahıslarda gelişen epilepsi hastalığı, ülkemizin yaklaşık 1’inde görülmektedir. Epilepsi nöbetleri ile ortaya çıkan bu hastalık, beynin tamamına yahut aşikâr bir kısmına yayılabilir ve birtakım epilepsi nöbetlerinde şuur kaybı ve denetimsiz beden hareketleri görülebilirken, bazen de daha az belirtilerle hissedilebilir.
YYÜ Gaziosmanpaşa Hastanesi Beyin ve Hudut Cerrahi Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr Mete Karatay epilepsi hastaları için; nöbet geçirmeyi önleyici stratejiler ve çeşitli ilaçlar yardımıyla bu hastalığın denetim altında tutulmasının dışında ‘Vagus pili’ ya da ‘Epilepsi pili’ olarak bilinen VNS cerrahi operasyonu ile tedavinin mümkün olduğunu belirtirken kıymetli bilgiler paylaştı.
1988 yılında birinci kere bir hasta üzerinde denenen epilepsi pili, memleketler arası merciler tarafından onaylanan tek stimülasyon tekniğidir. Epilepsi pili, günümüzde hastaların son dermanı olarak değil ek tedavi olarak görülmektedir. Uygulama sonrasında alınan olumlu sonuçlar epilepsi hastalarının günlük ömürlerine olağan bir formda devam edebilmelerini sağlamaktadır.
Beyin ve Hudut cerrahisinde yüzyılın çığırının açıldığını, teknolojinin gelişimiyle derinde yerleşen tümörlere nokta atışı ile beyefendisine ziyan vermeden hasarlı bölgeyi tedavi etmenin mümkün olduğunu söyleyen Prof Dr Mete Karatay, bilhassa ilaca direnç gösteren ve yarar sağlanamayan epilepsi hastalarına bu ameliyatın umut olduğunu belirtti.
Vagus Sonu Nedir?
Sinir sisteminin bir kesimi olan vagus hududu asıl olarak beyin ve kalp ortasındaki bağlantısı sağlarken ayrıyeten bağırsak, böbrek, safra kesesi, akciğer, karaciğer, pankreas, boyun, lisan ve kulaklarla da kontağı bulunmaktadır. Beyinden başlayarak ve boynun iki yanından gelerek göğüs kafesine girmekte ve burada farklı kollara ayrılmaktadır. Beynin komutlarını hem kalbe hem de iç organlara aktaran vagus sonu bedenin çalışma sistemini düzenlemektedir.
Epilepsi hastalarında vagus sonu uyarılarak sistemin düzgün çalışması sağlanmaktadır. Boyun bölgesinden geçen vagus sonuna yerleştirilen elektrotlar belirli aralıklarla sona elektrik vermektedir. Bu sayede epilepsi nöbetleri kısmen ya da büsbütün durdurulmaktadır.
VNS Kimlere Uygulanır?
Vagal hudut stimülatörü epilepsi hastalarına uygulanmaktadır. Uzun vadeli ilaç tedavisine cevap vermeyen ve epilepsi nöbetlerinin devam ettiği hastalar epilepsi pili ameliyatı için uygundur. Ameliyat adayı hastaların epilepsi ilaçlarını belirlenen müddet içinde tertipli olarak kullanması ve dozunun kâfi olması gerekmektedir. Bu hastaların beyninde, birebir vakitte ameliyat sırasında sorun teşkil edebilecek tümör ya da farklı kitlelerin bulunmaması da gerekmektedir.
İlaçlı tedaviye direnç gösteren hastaların yanı sıra ameliyat olamayacak ya da ameliyat sonrasında nöbetlerin devam ettiği hastalarda da vagal hudut stimülatörü (VNS) uygulaması yapılmaktadır.
VNS Kimlere Uygulanmaz?
- İlaçlı tedaviye karşılık veren epilepsi hastalarına,
- Vücudun rastgele bir bölgesinde tümör ya da farklı bir kitle bulunan hastalara,
- Kalbinde ritim bozuklukları başta olmak üzere çeşitli rahatsızlıkların bulunduğu hastalara,
- Vücudunun rastgele bir bölgesinde enfeksiyon görülen hastalara,
Ameliyat Nasıl Uygulanır?
Epilepsi hastalarında görülen nöbetlerin kısmen ya da büsbütün önüne geçebilmek hedefiyle uygulanan vagal hudut stimülatörü genel anestezi altında yapılmaktadır. Çoklukla 1-2 saat süren operasyonda boyun bölgesinden geçen vagus sonuna, belirli aralıklarla elektrik verecek olan elektrotlar sarılmaktadır. Bir pil kaynağına bağlanan bu elektrotlar sayesinde beyinde görülen olağandışı aktivitelerin baskılanması amaçlanmaktadır. Pil kaynağı ise çoklukla köprücük kemiği altına yerleştirilmektedir. Vagal hudut stimülatörü uygulamasında bilinmesi gereken kıymetli noktalardan biri uygulamanın hastalığın kendisini değil sırf semptomlarını kısmen ya da büsbütün ortadan kaldırdığıdır.
VNS Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
- Enfeksiyon riski
- Vagal hudut hasarı
- Kanama
Vagus hududunda hasar meydana geldiği vakit ses kısıklığı üzere belirtiler kalıcı da olabilmektedir. Bununla birlikte, vagus hududu komplikasyonları epeyce düşük bir ihtimalli bir risktir. Bilhassa uzman cerrahların denetiminde geçen operasyonlarda rastgele bir komplikasyon yaşanmamaktadır.
Operasyon sonrasında ise epilepsi pili arızaları da kimi fizikî semptomlara neden olabilmektedir. Misyonunu tam olarak yerine getiremeyen pilin verdiği elektrik akımı boyun bölgesinde ağrılar, öksürük, uyku apnesi, ses kısıklığı ve nefes darlığı üzere rahatsızlıklara yol açabilmektedir.
Pilin büsbütün boşalması da riskler ortasında bulunmakla birlikte beklenen bir durumdur. Pillerin markasına ve modeline bağlı olarak kullanım müddetleri değişmektedir. Birebir vakitte, yüksek ya da düşük ayar uygulanması da pil ömrünü etkileyen faktörlerden biridir. Pilin büsbütün bittiği durumlarda hastaların yine operasyona alınması gerekmektedir.
VNS Ameliyatıyla İlgili Sık Sorulan Sorular
Vagal hudut stimülatörü hangi epilepsi hastalarına uygulanır?
Pil uygulaması ilaçlı tedaviye direnç gösteren ve ameliyat sonrasında da nöbetleri devam eden hastalar için uygundur. En az iki ilaçla devam eden tedaviye karşın hala nöbet geçiren hastalara pil takılmaktadır. Tıpkı vakitte, ameliyat için uygun olmayan hastalar da bu formülden yararlanmaktadır.
Vagal hudut stimülatörü uygulamasında muvaffakiyet oranı nedir?
Vagal hudut stimülatörü uygulaması birçok hastada epeyce olumlu sonuçlar vermektedir. Hastaların yaklaşık 50’sinde nöbet sıklığı yarı yarıya düşmüştür. 5’lik bir hasta kümesinde tam güzelleşme sağlanmıştır.
Vagal hudut stimülatörü epilepsiyi büsbütün güzelleştirir mi?
Vagal hudut stimülatörü epilepsiyi uygunlaştırmak gayesiyle değil nöbetleri kısmen ya da büsbütün durdurmak maksadıyla uygulanmaktadır; hedef hastalığın kendisini değil semptomları ortadan kaldırmaktadır. Kimi hastalarda nöbetler büsbütün dururken kimi hastaların nöbetlerinde değerli ölçüde azalma görülmüştür. Vagal hudut stimülatörü operasyonunun hasta üzerinde ne derece bir güzelleşme sağlayacağı öngörülebilir bir durum değildir. Tesirler, operasyondan sonra kendini göstermektedir.
Vagal hudut stimülatörü operasyonu geçirenler görüntüleme formüllerinden faydalanabilir mi?
Epilepsi pili bulunan hastaların Manyetik Rezonans (MR) üzere görüntüleme yollarına girmeden evvel kesinlikle uzman tabiplere istişaresi gerekmektedir. Birtakım hastalar gerekli güvenlik tedbirleri alındığı takdirde MR’a girebilmektedir. Kimi hastalarda ise MR öncesinde cerrahi bir süreç uygulamak gerekmektedir. Pilin sağladığı elektrik akımı kapatılarak hasta MR’a alınmakta ve daha sonra akım tekrar açılmaktadır. Bilhassa mıknatısların çalışır durumdayken hastaların muhakkak MR odasına alınmaması da kıymetli bir noktadır.
Pil devreye girdiğinde hastalar bunu hisseder mi?
Elektrik akımı verildiğinde birden fazla hastada çok küçük, neredeyse fark edilmeyen belirtiler görülebilmektedir. Hafif bir karıncalanma hissi ve ses kısıklığı en çok görülen belirtilerdir. Bu belirtiler, pilin uzun mühlet kullanımından sonra çok daha az hissedilmeye başlanır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
