Hamilelik, bağışıklık sisteminin zayıfladığı bir periyot olduğu için bulaşıcı hastalıklara karşı hassasiyet artıyor. Anne adaylarının aşılanmaları anne karnındaki fetüsün ve doğumdan sonra yenidoğanın önlenebilir olan enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanmalarında değerli rol oynuyor.
Aşıların temel gayesi, anne adaylarının yüksek risk altında oldukları bulaşıcı hastalıklara karşı korunmalarını sağlamak. Aşılama sayesinde tıpkı vakitte düşük, bebekte gelişme geriliği ve zekâ geriliği üzere ağır tablolar da önlenebiliyor. İdeali, aşıların hamilelik öncesinde tamamlanması olsa da, hamilelik sırasında da aşı uygulamaları yapılıyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Şafak Yılmaz Baran, her aşının kendine özel bir uygulama takvimi olduğunu belirterek, “Canlı aşılar haricinde hamilelikte uygulanabilen tüm aşılar, hamileliğin birinci 3 aylık periyodu de dahi olmak üzere rastgele bir hamilelik haftasında yapılabiliyor. Fakat tekrar de, hamileliğin birinci 3 ayı organ gelişimi olan devri kapsadığı için aşıların mümkünse 3 aydan sonra uygulanması tercih ediliyor” diyor. Hamilelikte standart aşı takvimine nazaran yapılması gereken aşıların yetersiz dozda ve müddette uygulandıklarında etkinliklerinin azalacağına dikkat çeken Doç. Dr. Şafak Yılmaz Baran, “Örneğin tetanoz aşısında, doğumdan en geç 2 hafta evvel aşı dozunun tamamlanmış olması gerekiyor. Kâfi mühlet sağlanmadıysa tek doz tetanoz aşısı olan anne ve bebek bu hastalık açısından risk altında oluyor.” bilgisini veriyor.
HANGİ AŞI NE VAKİT YAPILMALI?
Amerikan Obstetrik ve Jinekoloji Derneği (ACOG) tüm gebeler için rutin olarak tetanoz, difteri, boğmaca, hepatit B ve influenza aşılarını öneriyor. Hamilelikte âlâ bir güvenlik profiline sahip olan bu aşılar yenidoğana pasif müdafaa sağlayabiliyor ve düşüğe neden olmuyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Şafak Yılmaz Baran, hamilelik periyodunda yaptırılması yaşamsal değere sahip olan aşıları şöyle anlatıyor:
İNFLUENZA
İnfluenza aşısı, hamilelikte önerilen bir öbür kıymetli aşılardan. Doç. Dr. Şafak Yılmaz Baran, influenza enfeksiyonunun hamilelikte daha ağır seyredebildiği için hepatit B enfeksiyonundan daha farklı bir özellik taşıdığına dikkat çekerek, “Zira influenza annede akciğer ile kalp sıkıntılarında, hastanede yatışta ve düşükte artışa neden olabiliyor” diyor. Bunların yanı sıra hamilelikte influenza aşısının antikorları plasentadan geçerek bebeği koruyor. Bu sayede influenza aşısı anne adaylarının yanı sıra 6 aydan küçük yenidoğanlarda da müdafaa sağlıyor.
Ne vakit yapılmalı?
Sağlık Bakanlığı Temel Sıhhat Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 14. hamilelik haftasından sonra, influenza mevsimi boyunca, (Eylül-Nisan aylarında) gebelere influenza aşısını öneriyor.
COVID – 19 AŞISI
Covid-19 pandemisinde yapılan çalışmalarda, anne adaylarında, gebe olmayanlara nazaran bu enfeksiyonun daha ağır seyrettiği izlenmiş. Çalışmalar sonucunda; inaktif Covid-19 aşı uygulamalarının anne adayları ve yenidoğan için hamileliğin her basamağında aktif ve inançlı olduğu tespit edilmiş. Bu nedenle anne adaylarına T.C. Sıhhat Bakanlığı’nın ve Bayan Doğum Derneklerinin önerisi doğrultusunda Covid-19 aşısı tavsiye ediliyor.
Ne vakit yapılmalı?
Covid – 19 aşısını, hamileliğin birinci 12. hafta sonrasına kadar ertelemenin gerekli olduğuna dair bir delil mevcut değil. Bu nedenle aşı hamileliğin her periyodunda uygulanabiliyor. Bir doz Covid-19 aşısı özgün alfa varyantına karşı düzgün bir muhafaza sağlıyor, fakat virüsün delta varyantı ile güzel bir bağışıklık düzeyi sağlamak için iki doz gerekiyor. İkinci doz, birinci dozdan 8 hafta sonra uygulanıyor. Omicron varyantına karşı en âlâ muhafazayı sağlamak için bir doz güçlendirici (üçüncü doz) öneriliyor.
TETANOZ – DİFTERİ AŞISI
Tetanoz enfeksiyonu; hamilelikte yaralanma, ısırık, trafik kazası ve yanık üzere durumlarda yahut doğum esnasında bebeğin göbek kordonunun (özellikle meskende yapılan doğumlarda) hijyenik olmayan bıçak üzere alet ile kesilmesi ya da pansuman edilmesi sonucu gelişebiliyor. Aşılama sayesinde hem hamilelikte ortaya çıkabilecek tetanoz enfeksiyonunun şiddeti azalıyor, hem de buna bağlı gelişebilecek olan erken doğum ve meyyit doğum riski düşüyor. Bunların yanı sıra bebekte gelişebilecek olan nörolojik meseleler da önlenebiliyor.
Difteri hastalığı da teneffüs yollarında ölümcül sonuçlara yol açabilen bir hastalık. Difteri toksoid aşısı çocukluk çağından itibaren aşı takviminde tetanoz aşısı ile birlikte uygulanıyor. Yaygın aşılama programı ile de dünya genelinde epey az görülmeye başlandı. Lakin çocukluk çağında aşılamayla ömür uzunluğu bağışıklık sağlanamadığı için hamilelik durumunda tetanoz aşısı ile birlikte uygulama tekrarı yapılıyor.
Ne vakit yapılmalı?
Tetanoz- Difteri aşı takvimine nazaran; aşının birinci dozu hamileliğin 4. ayında yahut şimdi yapılmadıysa 4. aydan sonra birinci muayenede uygulanıyor. İkinci doz, birinci dozdan en az 4 hafta sonra yapılıyor, bu sayede 1-3 yıl muhafaza sağlanmış oluyor. Bununla birlikte; 2. dozdan en az 6 ay sonra yapılan 3. doz uygulaması ile 5 yıl ve 3. dozdan en az bir yıl sonra ya da bir sonraki hamilelikte uygulanan aşı ile 10 yıl bağışıklık sağlanıyor. Yeniden aşı takvimine nazaran; 4. dozdan en az bir yıl sonra ya da bir sonraki hamilelikte uygulanan aşı ile doğurganlık çağı boyunca muhafaza sağlanıyor. Daha evvel beş tam doz ile aşılanan bayanlarda, son 10 yılda ek doz yapılmamışsa, hamilelikte tercihen 20-36 haftalar ortasında tek doz aşılama kâfi oluyor.
HEPATİT B AŞISI
Hepatit B aşısı, anne adayının daha evvelden bağışıklığı yoksa yapılabiliyor. Hamilelikte geçirilen hepatit B enfeksiyonunun olağan popülasyona nazaran daha önemli seyretmesi beklenmiyor. Lakin yenidoğana enfeksiyonun aktarılması riski oluyor. Münasebetiyle daha evvelden hepatit B enfeksiyonuna bağışıklık kazanmamış olan anne adaylarının hamilelik devrinde aşılanmaları, yenidoğanda önemli sıkıntılar oluşturabilen hepatit B virüsünün bulaşma riskini azaltıyor.
Ne vakit yapılmalı?
Hamileliğin 0, 1 ve 6. aylarında uygulanan aşı hem anneyi hem doğumdan sonra bebeği koruyor.
BOĞMACA AŞISI
Boğmaca aşısı çocukluk çağında aşı takviminde yer alıyor, lakin ömür uzunluğu bağışıklık sağlamıyor. Bu nedenle yüksek riskli hasta kümesine (sağlık çalışanları, bağışıklığı baskılanmış şahıslarla yaşayan, küçük çocuklarla yaşayan yahut çalışan kişiler) ek doz uygulamaları öneriliyor.
Ne vakit yapılmalı?
Hamilelik periyodunda 6. aydan sonra, doğacak bebeği muhafazaya yönelik, boğmaca aşısının uygulanması tavsiye ediliyor. Bu sayede bebeğe erken periyotlarında pasif müdafaa imkânı sağlanabiliyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
