Moderatör taraf tutmadan hem uzlaştırır hem tartıştırır
İnsanların yaşadıkları her çağda öyküleri çok sevdiklerini kaydeden uzmanlar, televizyonun çağımızın çağdaş kıssa anlatıcısı olduğunu söyledi. Gerçek hayatlardan kesitler sunulan realite programlarının büyük ilgi görmesinin de bundan kaynaklandığını belirten uzmanlar, moderatörün vazifesinin ilgiyi canlı tutmak olduğunu söz etti. Uzmanlar, futbol maçındaki hakem üzere taraf tutmayan fakat kimi vakit tarafları uzlaştıran kimi vakit da tartıştıran moderatörün, hem program dinamiklerini gözetmek hem de olaylara objektif bakış açısıyla yaklaşıldığını göstermek durumunda olduğunu vurguladı.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Radyo Televizyon Sinema Kısım Lideri Doç. Dr. Esennur Sirer, televizyon yayıncılığında kıymetli bir rolü olan realite programlar ile bu programların moderatörleri, misyonları ve tesirlerine ait değerlendirmede bulundu.
Televizyon yayıncılığı toplumu yönlendirmektedir
Geleneksel kitle irtibat aracı televizyonun, hem teknik hem de kültürel bir aygıt olarak uzunca bir müddettir hayatımızda olduğunu belirten Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu mühlet içerisinde bilgilendirme ve eğlendirme fonksiyonunun yanında toplumsal yapının da düzenleyiciliğini üstlenmiş durumdadır. Son yıllarda toplumsal medyanın yaygınlığı ve artan kullanım oranları gündeme gelse de esaslı bir geçmişe ve geniş bir izlerkitleye sahip televizyon yayıncılığı toplumu yönlendirmede hâlâ başat rol üstlenmektedir.”dedi.
Televizyon ekranında yer alan şahısların toplum tarafından tanınmakta ve şöhrete kolaylıkla ulaştığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Televizyon ünlüsü olan bu şahıslar şöhretlerini kullanarak toplumsal medyada da bilinirlik sağlamaktadır. Takipçi sayısının değerli bir gösterge olduğu toplumsal medya uygulamalarında reklam ve pazarlama faaliyetleri tanınmış bireyler tarafından yürütülmektedir. Bu durumda bireyler tanınır ve bilinir olmak için medya mecralarını aracı olarak kullanmaktadır.”dedi.
Realite programlar büyük ilgi görüyor
Son yıllarda realite programlar aracılığıyla ünsüz ünlülerin de televizyon programlarında yer aldıklarını söz eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “İzlenirliğe katkı sağladıkları gerekçesiyle realite programların yayın akışı içerisinde daha fazla mühlet alarak öne çıktığı gözlenmektedir. Amerika’da 1980’li yıllarda başlayan realite program tipi gerçek hayat hikayelerinden yola çıkılarak hazırlanan hibrit bir program tipidir. Yani farklı program çeşitlerinin birleşmesinden oluşmaktadır. Bu tıp programların maksadı daha fazla şahsa seslenebilmek, gaye kitleyi genişletmektir.” formunda konuştu.
Televizyon çağımızın çağdaş kıssa anlatıcısıdır
Realite programlarda muhakkak bir televizyon metni olmadığını tabir eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu programlarda yer alan bireyler, gündelik hayatın öznesi olan mahalleden ya da yakın etrafımızdan tanıdığımız bireylerdir. Yani daha evvelce tanıdık bilinen ünlü bireyler değildir. Öyleyse bu cins programlar niçin ilgi çekmektedir? Televizyon izleyicisinin büyük beklentileri yoktur. Konutunda eğlenmek ve hoşça vakit geçirmek maksadıyla ekrana bakar. Beşerler yaşadıkları her çağda kıssaları çok sevmişler, anlatılan hikayeleri dinlemişlerdir. Televizyon çağımızın çağdaş kıssa anlatıcısıdır. Toplumu eğlendirmek, bilgilendirmek bazen de eğitmek üzere fonksiyonlar üstlenen televizyon bu vazifesini ürettiği mitler üzerinden gerçekleştirmektedir. Bu ekrandan anlatılan şahsî hayat kıssaları ile bireylerin toplumsal hayatı anlamasına ve kendini konumlandırmasına kılavuzluk yapılmaktadır.” dedi.
Gündelik hayat pratikleri bu programlarda öğreniliyor
Bireylerin televizyon aracılığıyla izledikleri şahısların hayat hikayeleri ile kendi hayatları ortasında özdeşlik kurduklarına dikkat çeken Doç. Dr. Esennur Sirer, “Çünkü realite programlarda yer alan ünsüz ünlülerin hayat öyküleri tanıdık bildik tiptendir. Bu programlarda gördüğü insan kıssalarının çekiciliğine kendini kaptıran bireyler meskeninde olmanın verdiği itimatla kendilerini memnun hisseder. Gündelik hayat ve bu hayatta yaşanan öyküler üzerinden gündelik hayat pratiklerini öğrenirler.”dedi.
Toplumun bedel yargıları tekrar üretilir
Realite programların bir manada toplumsal dönüşümlerin bireyler üzerindeki pratiklerinin göstergesi olduğunu tabir eden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Evimizin kapısını kapadıktan sonra etrafımızda neler olup bittiğine dair gündelik hayat bilgisinin deneyimlendiği bir mecradır. Bu cins programlarda yer alan gerçek bireyler ve hayat kıssaları aracılığıyla yaşanılan toplumun paha yargıları tekrar üretilir ve yasallaştırılır.” dedi.
Moderatörün misyonu, ilgiyi canlı tutmaktır
Dramatize edilerek program formatına dönüştürülen hayat kıssalarının toplumda büyük bir karşılık bularak reytinglerde üst sıralara yerleştiğini belirten Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu çeşit programlarda ilgiyi canlı tutmak moderatörün vazifesidir. Futbol maçındaki hakem üzere taraf tutmayan lakin kimi vakit tarafları uzlaştıran kimi vakitte tartıştıran moderatör hem program dinamiklerini gözetmek hem de olaylara objektif bakış açısıyla yaklaşıldığını göstermek durumundadır.” dedi.
“Realite programlarda merak edilen sunucu ya da moderatörün kendi görüşleri değildir” diyen Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu şahıslar programdan evvel belirlenmiş akışa uyup moderasyon yani yöneticilik yapmak durumundadır. Ne kadar doğaçlama olursa olsun her programın bir izleği, akışı vardır. Zira yayıncılık profesyonel bir iştir ve bilhassa canlı yayınlar kusur kabul edilmez. Bu nedenle programda bir kurum ya da yayıncı kuruluş ismine misyon üstlenildiğini şuuruyla hareket edilmelidir.”dedi.
Moderatör eşit kelam hakkı vermelidir
Doç. Dr. Esennur Sirer, programları modere eden bireylerin yapması gerekenlere de değinerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Programda bireylere müzakere alanı tanımak, konuşmak isteyen şahıslara eşit kelam hakkı vermek, niyet ve hareketlerinden ötürü kimseyi yargılamamak moderasyon için çok değerlidir. Televizyon izleyicisi olaylara ve bireylere tarafsız yaklaşıldığını görmeyi bekler. Sunucu ya da moderatör program sırasında istenmeyen bir durum gerçekleştiğinde hâkim değil, hakem olduğunu, mahkemede değil, televizyon programında olduğunu unutmamalıdır. Realite programlarda tarafsızlığı ve toplumsal uzlaşıyı temsil etmek üzere avukat, psikolog, toplumsal hizmet uzmanı üzere bireylerin hakemliğine başvurulan meslek kümeleri da yer almaktadır. Böylelikle izleyicinin programa olan itimadı perçinlenmektedir. Milyonlarca kişinin izlediği programlarda itimadı, öngörüyü ve müsamahayı elden bırakmamak kıymetlidir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
